Monstrancja jest najbardziej reprezentatywnym naczyniem liturgicznym. Jej zadaniem jest godne eksponowanie Ciała Pańskiego podczas adoracji, Bożego Ciała i innych uroczystości z nim związanych. W tym krótkim artykule przybliżamy jej znaczenie i symbolikę, którą często można odnaleźć w monstrancjach.
Dlaczego większość monstrancji jest kolista?
Nazwa naczynia liturgicznego, monstrancja pochodzi od łacińskiego monstro, czyli pokazuję. Dlatego monstrancja składa się z centralnie położonej, przeszklonej puszki, która ma umożliwić wiernym swobodnie oglądanie Ciała Pańskiego. Z tego powodu kolisty kształt monstrancji naturalnie wynika z okrągłego kształtu hostii i otaczających ją elementów. Dlatego też technicznie najłatwiejszymi do zamontowania dookoła i najbardziej wizualnie pasującymi do hostii są okrągłe zdobienia, często w formie pozłacanego okręgu lub promieni.
Symbolika okręgu i promieni
Promienie, będące najpopularniejszym zdobieniem w produkowanych monstrancjach są symbolem łaski Bożej bijącej z Ciała Pańskiego. Jest to ta sama symbolika, która jest obecna w przedstawieniach Najświętszego Serca Jezusowego, zarówno w wypadku samego Najświętszego Serca, jak i promieni, wody i krwi wypływających z otwartego Serca, na przykład w obrazach Jezusa Miłosiernego. Wszystkie one mają pokazywać Bożą miłość i idące z nią cudowne łaski, płynące od Chrystusa, obecnego w Eucharystii. Zdarza się też, że promienie są układane nierównomiernie. Najczęściej w takiej sytuacji jest to robione tak, aby fragmenty okręgu z ich większą koncentracją formowały kształt gwiazdy lub krzyża.
Inne monstrancje
Na koniec warto wspomnieć o innych, niepromienistych monstrancjach, które w szczególności były popularne kiedyś. Zdobienia monstrancji gotyckich i barokowych mają często formę zdobień i elementów architektonicznych popularnych w tych stylach.
Współczesne, modernistyczne monstrancje również budowane są w niekonwencjonalny sposób. Ich formy mogą odbiegać od klasycznych założeń. Przykładem tego jest monstrancja ze wbudowaną luną w symbolikę Ducha Świętego, bądź otoczona krzewem róż zamiast promieni.
Wymagania i potrzeby klientów skłaniają naszych artystów do projektowania także minimalistycznych wersji monstrancji wyglądających jak ozdobiona kustodia - popularnych szczególnie w Zakonach i Zgromadzeniach żeńskich.